روش های استخراج پلاتین بسیار متنوع هستند که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم. با توجه به اینکه پلاتین یکی از پرمصرف ترین و گران قیمت ترین فلزات در دنیا محسوب می شود به طوری که حتی از طلا هم گرانتر است.
پلاتین در دسته فلزات واسطه به رنگ سفید و خاکستری است. این فلز بسیار کمیاب است و غلظت آن در پوسته زمین تنها پنج در میلیارد می رسد. در واقع تولید جهانی پلاتین در سال 2010 به طور تقریبی 192 تن بوده است، باتوجه به اینکه این عدد کمتر از یک سیزدهم تولید طلا در همان سال بوده است.
پلاتین از معادن مس و نیکل به ویژه در کشور روسیه استخراج می شود. با توجه به پرکاربرد بودن این فلز گرانبها در صنایع متعددی اعم از: ساخت کاتالیزورها یا قطعات الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد که بخش عظیمی از پلاتین مورد نیاز جهان با استفاده از بازیافت تامین می گردد.
8 تکنیک باور نکردنی استخراج پلاتین
روش های استخراج پلاتین عبارتند از:
- استخراج پلاتین در معادن
- وسایل و تجهیزات پزشکی و جراحی
- جواهرات پلاتین
- قطعات الکترونیک
- بازیافت پلاتین از سیم های ترموکوپل
- روش های استخراج پلاتین در کاتالیست: ذوب و شیمیایی
- استخراج پلاتین از کاتالیست های صنعتی
- کاتالیست های کانورتور یا کاتالیست های خودرو
استخراج پلاتین در معادن
بی تردید مهم ترین و اصلی ترین منبع برای کشف پلاتین سنگ های معدنی این فلز است. این فلز بسیار ارزشمند اغلب در معادن پلاتین، مس و نیکل استخراج می شود به ویژه در سنگ معدن نیکل که تا مقداری پلاتین و پالادیوم را در خود دارد. و میتوان از استخراج پلاتین از سنگ معدن استفاده کرد.
وسایل و تجهیزات پزشکی و جراحی
با توجه به مقاومت و استحکام پلاتین در مقابل عوامل محیطی و دمای بالا این فلز برای ساخت برخی از وسایل حساس پزشکی و جراحی مانند: ابزارآلات دقیق آزمایشگاهی نظیر موچین و انبرها و برخی از لوازم جراحی که نیاز به تحمل حرارتی بالا یا افزایش مقاومت در مقابل مواد شیمیایی دارند، ممکن است از پلاتین ساخته شده باشند.
به همین دلیل برخی از شرکت های تجهیزات پزشکی از این وسایل و تجهیزات، پلاتین بازیافت و استخراج می کنند.
جواهرات پلاتین
این فلز گرانبها و ارزشمند کاربردهای زیادی در جواهرسازی دارد. به عنوان مثال می توان به حلقه های پلاتین یا برخی از مدل های طلای سفید اشاره کرد که مقادیری از پلاتین می باشند و این قابلیت را دارند که برای دسترسی به این فلز با ارزش می توان آن ها را بازیافت کرد.
قطعات الکترونیک
برخی از قطعات الکترونیکی مانند چیپ های الکترونیکی و یا هاردهای کامپیوتری دارای مقادیر بسیار کمی از پلاتین هستند، از این رو بازیافت کنندگان ضایعات الکترونیکی در زمان بازیافت این نوع قطعات، مقدار اندکی پلاتین به دست می آورند.
بازیافت پلاتین از سیم های ترموکوپل
با توجه به اینکه ترموکوپل ها حاوی چندین سیم نازک هستند که برای مانیتور کردن دما مورد استفاده قرار می گیرند. در برخی از ترموکوپل های صنعتی این نوع سیم ها از پلاتین ساخته می شوند، به همین دلیل بایستی در اثر تماس با ترموکوپل ضایعاتی این نکته را مورد توجه قرار دهید.
روش های استخراج پلاتین در کاتالیست
پروسه استخراج پلاتین از ضایعات کاتالیست پتروشیمی به طور کلی به دو شیوه صورت می گیرد:
استخراج پلاتین از کاتالیست به روش ذوب
در این شیوه نخست کاتالیست ها از طریق بالمیل پودر شده، سپس خاک کاتالیزور با مواد ذوب شده ترکیب و وارد کوره می شود تا کاملا ذوب گردد بعد از ذوب کامل مواد مذاب داخل پاتیل چدنی ریخته می شود و مجددا سرباره از سرب حاوی فلزات گران قیمت مانند پلاتین جدا خواهد شد.
قرص سرب ایجاد شده از مراحل قبل از جداسازی به کوره قالب کاری انتقال می یابد تا سرب اکسید شده در پلاتین از آن جدا شود در هنگام ذوب شدن قرص به آن مقادیری نقره اضافه می کنند تا پس از اکسید شدن سرب پلاتین جذب نقره گردد.
در مرحله بعد از اکسید شدن کامل سرب، قرص نقره حاوی پلاتین باقی می ماند، سپس آن را در اسید نیتریک حرارت می دهند تا نقره کاملا حل شود و تنها پلاتین داخل محلول باقی بماند.
در فرایند بعدی برای خالص سازی و بازیابی پلاتین بایستی فلزاتی که از مرحله قبل باقی مانده است را داخل تیزاب سلطانی ببرید و حرارت دهید.
روش شیمیایی استخراج پلاتین از کاتالیست
یکی از انواع روش های استخراج پلاتین به صورت شیمیایی است که عبارت است از:
- سیانور
- تیزاب سلطانی
استخراج پلاتین از کاتالیست با استفاده از روش سیانور
روش های استخراج پلاتین از کاتالیست با سیانور، در محلول سیانور غلیظ، خاک را تحت فشار و حرارت قرار می دهند و در فرایند بعدی محلول را فیلتر کرده و توسط پودر روی پلاتین را ته نشین می کند. باید خاطر نشان کرد که در روش استخراج پلاتین از کاتالیست به روش سیانور بهره وری و راندمان مناسبی نخواهید داشت.
استخراج پلاتین از کاتالیست از طریق تیزاب سلطانی
روش های استخراج پلاتین از کاتالیست با تیزاب سلطانی، نیازی به پودر کردن کاتالیست نیست، بلکه صرفا با قرار دادن کاتالیست در داخل تیزاب سلطانی و در برابر حرارت قرار دادن آن موجب خواهد شد تا با این روش میزان حرارت و حجم محلول به حجم کاتالیست در مقدار استخراج پلاتین از کاتالیست موثر واقع شود.
استخراج پالادیوم از کاتالیست شبیه به روش های استخراج پلاتین است که با تکنیک های مشابهی می توانید استخراج پالادیوم را از کاتالیست انجام دهید.
استخراج پلاتین از کاتالیست های صنعتی
تعدادی از کاتالیست های صنعتی مورد استفاده در صنایعی همچون: پالایشگاهی، پتروشیمی، صنایع شیمیایی و غیره که حاوی مقادیری از پلاتین می باشد، امکان پذیر است. با توجه به وجود کاتالیست ها در هنگام مستعمل شدن، معمولا با حجم بالا قابل دسترس هستند که همواره یکی از بهترین گزینه ها برای استخراج پلاتین بشمار می روند.
کاتالیست های کانورتور یا کاتالیست های خودرو
یکی از مهم ترین و کلیدی ترین روش های استخراج پلاتین و بازیافت پلاتین، کاتالیست های خودرو نامیده می شوند. این نوع از کاتالیست ها حاوی پلاتین، پالادیوم و رودیوم می باشند که در اگزوز خودروها جهت تصفیه مقداری از دود اگزوز مورد استفاده قرار می گیرند.
البته در کاتالیست های کانورتور فلزاتی همچون: نیکل، منگنز، آهن، مس دیده می شود. اگر حجم قابل توجهی از این کاتالیست ها را به دست آورید، بازیافت آن ها مقرون به صرفه خواهد بود، اما بایستی در نظر داشته باشید که بازیافت کاتالیست های خودرو باید صنعتی یا نیمه صنعتی باشد، زیرا فرایند استخراج پلاتین در کاتالیست کانورتور کاملا پیچیده و تخصصی است.
مقدار پلاتین موجود در کاتالیست کانورتور
اگر بخواهیم مقدار پلاتین موجود و قابل استخراج در کاتالیست های کانورتور را اندازه بگیریم باید به نوع و سازنده کاتالیست توجه کنید، از همین رو نمی توان به طور دقیق عددی را مشخص کرد.
هنگام خرید ضایعات کاتالیست کانورتور، علاوه بر قیمت جهانی فلزات پلاتین، رودیوم و پالادیوم های موجود در کاتالیست ها باید به شرکت و کشور تولیدکننده و حتی نوع خودرویی که در آن کاتالیست تعبیه شده است توجه نماید.
کلام آخر
در این مطلب با انواع روش های استخراج پلاتین آشنا شدید همچنین به اهمیت و با ارزش بودن این فلز به خوبی پی بردید. در صورتی که شما هم در هر صنعتی که مشغول فعالیت هستید نیاز به استخراج پلاتین داشتید می توانید با بازیافت آنلاین تماس بگیرید.