پلاتین (Platinum) برگرفته از یک واژه اسپانیایی به نام نقره کوچک است. انواع پلاتین ها که جزء نایاب ترین عناصر در پوسته زمین به شمار می روند در صنایع مختلف اعم از جواهرسازی، در ساخت و تولید ابزارهای مخصوص آزمایشگاهی، تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی، ابزارها و وسایل آزمایشگاهی، اتصال های الکتریکی و الکترودها، تجهیزات حرارت سنج برای کوره های الکتریکی، سوخت موتور جت، دستگاه های مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی بکار می روند.
در واقع پرکاربردترین موارد مصرف پلاتینیوم در ساخت مبدل های کاتالیست و جواهرات است. با توجه به اینکه پلاتینوم حداقل واکنش پذیری را در بین تمامی فلزات دارد و بالاترین مقاومت و دوام را نسبت به خوردگی دارد حتی محیط هایی با حرارت بالا این ویژگی به خوبی حفظ می کند همچنین ماده ای فوق العاده منعطف با عملکرد بالا است که برای ساخت طرح های پیچیده بکار می رود. طراحی و نقش و نگار بر روی آن خیلی راحت تر و ساده تر از طلا است.
در واقع می توان گفت که پلاتین یکی از عناصر شیمیایی می باشد که در دسته فلزهای واسطه قرار می گیرد. این عنصر به رنگ سفید خاکستری است و به دلیل افزایش تراکم، رسانا و شکل پذیر بودن آن از ویژگی های مثبت آن محسوب می شود. براساس ویژگی های موجود می توان گفت که یکی از ارزشمندترین فلزات گرانقیمت در جهان به شمار می رود.
کشور آفریقای جنوبی بیشترین معادن و میزان پلاتینوم را در جهان دارد. این کشور بعد از روسیه بالغ بر ۱۳% از تولید پلاتین دنیا را به خود اختصاص داده و سایر کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و زیمبابوه در رتبه های بعدی قرار دارند.
پلاتین دارای چه خواصی است؟
- شکل ظاهری نقره ای
- دانسیته (g/cm۳) ۲۱.۴۵
- نقطه ذوب (۰C) 1768.3
- نقطه جوش (۰C) 3825
۵ مدل پلاتین فوق گران قیمت در دنیا
با توجه به اینکه انواع پلاتین ها به صورت آزاد در طبیعت وجود دارند و همواره سایر فلزات خانواده پلاتینوم نظیر روتنیم، رودیم، پالادیم، ایریدیم و اسمیم مشاهده می شود. تمامی این عناصر ویژگی های مشابه به همدیگر دارند و در دسته کمیاب ترین فلزات قرار می گیرند. همه اعضای خانواده پلاتینیوم در دسته فلزات واسطه و از نایاب ترین و گران ترین فلزات محسوب می شوند. رودیم، پالادیوم، ایریدیوم، روتنیوم و اوسمیوم که هر کدام به ترتیب جزء کمیاب ترین عناصر در پوسته زمین در بین عناصر محسوب می شوند. در ادامه به ۵ مدل از انواع پلاتین های موجود در جهان می پردازیم:
رودیم (Rhodium)
نوع دیگری از انواع پلاتین ها تحت عنوان رودیوم است که به رنگ نقره ای سفید، مقاوم و نایاب است و از قیمت بسیار بالایی برخوردار می باشد. البته می توان گفت که قیمت این فلز در دسته پلاتین ها همانند سایر فلزات هم خانواده خود دارای نوسانات شدید قیمتی است. با توجه به افزایش مقاومت در برابر درخشندگی، فرسایش و جلای بالا از دیگر ویژگی های این فلز محسوب می شود.
کشور روسیه دومین تولیدکننده مهم رودیوم در جهان است. این فلز در ساخت جواهرات مورد استفاده قرار می گیرد به این صورت که یک لایه بسیار نازکی از رودیوم این قابلیت را دارد که درخشش و براقیت وصف نشدنی با مقاومت بالا در برابر فرسایش و تیرگی را به جواهرات می‌دهد. با توجه به اینکه روکش رودیم رنگ خاصی به طلای سفید بخشیده است، به همین دلیل از دیگر کاربردهای آن می توان به عنوان روکش نقره و جواهرات بدلی اشاره کرد.
انواع پلاتین
از کاربردهای رودیم می توان به مواردی اعم از:
- رودیم به دلیل خاصیت جلا بخشیدن و براق کردن زیورآلات با ماندگاری بالا برای تهیه زیورآلات و جواهراتی مانند طلای سفید و نقره استفاده می شود.
- ساخت LCD (نمایشگرهای کریستال مایع)
- ساخت اجزای سازه های نوری
- کاربرد در ساخت کاتالیزور های کانورتر در صنایع خودروسازی
- لوله های اشعه کاتدی (CRT)
- کارایی بالا در کاتالیزور های مورد استفاده در صنایع پتروشیمی و شیمیایی
- کاربرد در صنایع شیشه
- ساخت قطعات موتور توربو
- تولید کاتالیزور های کانورتر در صنعت خودروسازی
- شناسایی شار نوترونی در راکتور ها
- در قالب سیم یا مفتول رودیم، ورق رودیم و… جهت تولید در ساخت قطعات مختلف
دیدن کنید: پالادیوم چه رنگی است؟
پالادیوم (palladium)
یکی از انواع پلاتین ها تحت عنوان پالادیوم است که زیر مجموعه پلاتینوم ها قرار می گیرد و به رنگ نقره ای و سفید در طبیعت یافت می شود. این نوع از فلزات در بین سایر فلزات دیگر دارای کمترین چگالی و پایین ترین نقطه ذوب می باشد. در واقع پالادیوم یکی از گرانبهاترین فلزات جهان است که اغلب در معادن مس و نیکل استخراج می شود.
از این فلز گران قیمت برای تولید طلای سفید استفاده می شود. در واقع پالادیوم این مزیت را دارد که مانند طلا به ورقه های نازک تبدیل شود. معمولا در دو کشور آفریقای جنوبی و روسیه بیشترین تولیدات پالادیوم در دنیا صورت می گیرد. زمانی که پالادیوم با طلای زرد مخلوط شود، آلیاژ به دست آمده نسبت به طلای سفید بسیار مقاوم تر و بادوام تر خواهد شد.
کاربرد پالادیوم نظیر:
- تصفیه نفت به دلیل سرعت بالای هیدروژن و هیدروژن زایی
- صنایع جواهرسازی به عنوان روکش برای زیورآلات مختلف
- صنعت پزشکی و دندانپزشکی
- ساعت سازی و اتصالات الکتریکی
- وسایل و سیستم های سوئیچینگ مخابراتی
- تجهیزات دکوری و تزیینی
ایریدیم (iridium)
از انواع پلاتین ها، ایریدیم که در زیرمجموعه پلاتینوم قرار می گیرد و به رنگ سفید است که شباهت زیادی به پلاتین دارد و تا حدودی مایل به زرد است. این فلز گرانبها به دلیل ویژگی هایی همچون نقطه ذوب بالا، شکنندگی و سختی، فرم دادن به ایریدیم را بسیار مشکل و دشوار کرده، از این رو از پودر آن برای اهداف مختلفی استفاده می شود. معمولا از این نوع فلز برای تهیه نوک خودنویس و تولید کاتالیزورها استفاده می گردد.
انواع جنس پلاتین
ایریدیوم در معرض فرسایش و خوردگی تا دمای ۲ هزار درجه سانتیگراد مقاومت دارد. متاسفانه میزان ایریدیوم بر روی پوسته زمین بسیار محدود است، در حالی که در شهاب سنگ ها این میزان به وفور دیده می شود.
موارد استفاده از ایریدیم عبارت است از:
- مبدل های کاتالیزور
- فلوت های حرفه ای
- صنعت دندانپزشکی
- صنایع الکترونیک
- صنعت چاپ و عکس
- تصفیه و ذخیره سازی هیدروژن
- صنایع جواهرسازی
روتنیم (Ruthenium)
روتینیم یکی از انواع پلاتین که جزء فلزات واسطه به شمار می رود. این فلز از یک عنصر جزئی در سنگ معادن پلاتینیوم یافت می شود این عنصر در صنعت جواهرسازی کاربرد ندارد.
موارد استفاده از روتنیم عبارتند از:
- صنایع الکتریکی
- برای روتوش در فتو ماسک ها
- به منزله کاتالیزور شیمیایی برای ساخت آلیاژ پلاتین
دیدن کنید: استخراج پلاتین از ضایعات کاتالیست پتروشیمی
چند نوع پلاتین داریم؟
اسمیوم (Osmium)
اسمیوم از دیگر انواع پلاتین ها می باشد که در دسته فلزهای سخت و شکننده قرار دارد و معمولا به رنگ خاکستری مایل به آبی است. در برخی از آلیاژها همراه با پلاتین و ایریدیوم بکار می رود. اسمیوم به دلیل چگالی بالایی که دارد معمولا به عنوان سخت ترین فلز حتی نسبت به ایریدیوم نیز سخت تر است.
اسمیوم در بین خانواده پلاتینوم بالاترین دمای ذوب و پایین ترین فشار بخار را دارد که از آن در اتصالات الکترونیک استفاده می شود.
کاربرد اسمیوم شامل:
- کشف اثرانگشت
- بررسی میکروسکوپی برای تحریک بافت چربی
کلام آخر
در این مطلب با انواع پلاتین های و کاربردهای آن ها در صنایع مختلف آشنا شدید از شما بسیار سپاسگزاریم که تا انتها ما را همراهی کردید امیدواریم که این مطالب برایتان مفید بوده باشد. در صورتی که علاقمند به مطالعه استخراج طلا از کامپیوتر هستید می توانید مقالات دیگر سایت بازیافت آنلاین را مطالعه نمایید.
