آب اکسیژنه، راه حلی کارآمد

تا حدود یک قرن پیش همه از آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید به عنوان یک پاک کننده بسیار عالی یاد می کردند و همه در تمام سطوح ، از خانم های خانه دار گرفته تا پزشکان و جراحان از آن استفاده می نمودند. اما با پیشرفت علم امروزی کدام کاربردها هنوز توسط علم تایید می‌شوند، و کدام یک را باید قدیمی و یا حتی خطرناک در نظر گرفت؟

از آب اکسیژنه دیگر برای زخم ها یا مراقبت از پوست استفاده نمی شود، زیرا پزشکان دریافته اند که می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود و زمان بهبود بیمار را کاهش دهد، اما امروزه کاربرد های آین ماده پرکاربرد فراتر از مصارف خانگی و پزشکی است ؛ به عبارتی برای آب اکسیژنه در صنعت ،جایگاه ویژه ای اختصاص داده شده است.

وقتی می گوییم هیدروژن پراکسید دقیقا از چه صحبت میکنیم؟

احتمال دارد بطری هایی که هیدروژن پراکسید در آنها ارائه می شوند را دیده باشید؛ امیدوارم با ظرف دارو اشتباه نگرفته باشید، چون شمالی شبیه به ظروف برخی از دارو ها را داراست. اما فکر کردن به این بطری به عنوان دارو قطعا یکی از خطرناک ترین و زیانبارترین فکرهایی است که می توانید در رابطه با آن بکنید.

درست است که هیدروژن پراکسید با آب ، فقط در یک مولکول اکسیژن تفاوت دارند ، اما همین مولکول اکسیژن ، خاصیت اکسید کنندگی بسیار قوی به هیدروژن پراکسید می افزاید که آن را به یک پاک کننده قوی تبدیل می کند.  استفاده از این پاک کننده قوی باشید.

دلیل اینکه هیدروژن پراکسید به عنوان یک پاک کنده همه کاره مورد استفاده قرار می گیرد این است که  در تماس با هوا یا آب به سرعت و به راحتی تجزیه می شود، بنابراین از سایر مواد شیمیایی و کلر ایمن تر است و برای دستگاه تنفسی انسان زیان کمتری را داراست.

 روش تولید آب اکسیژنه

هیدروژن پراکسید به دو روش اکسایش و الکترولیز تولید می شود. در روش اکسایش یکی از مشتفات آنتراکینون در مجاورت کاتالیزور پالادیوم با هیدروژن واکنش نشان می دهد که به اتیل آنتراکینون تبدیل می شوند.  در ادامه با عبور دادن اکسیژن از اتیل آنتراکینون، محلول هیدروژن پراکسید به دست می آید.

در روش دوم  الکترولیز، محلول سولفوزیک اسید ۵۰ درصد را الکترولیز می کند که باعث تولید گاز هیدروژن در کاتد سلول الکترولیز می شود و محلول آب اکسیژنه نیز به دست می آید.

علاوه بر کاردهای زیادی که آب اکسیژنه در حوزه پزشکی،  یا بخاطر خاصیت لکه بری و نظافت لوازم منزل دارد، از کاربردهای مهم دیگر در صنایعی مثل صنایع شیمیایی ، صنعت بازیافت و تولید کاغذ و معادت برای شستشوی خاک های معدنی و تولید کنسانتره و … نام برد.  همچنین در استخراج فلزات گرانبها برای حل کردن طلا، پالادیوم یا پلاتین و رودیوم  نیز کاربرد ویژه ای دارند .

آب اکسیژنه به کارواسید

کارواسید ، یک اکسید کننده مایع قوی است که از هیدروژن پر اکسید یا آب اکسیژنه ساخته شده است. این اسید  در سال های اخیر برای سم زدایی پساب هایی که حاوی سیانید هستند ،در کارخانه های استخراج طلا استفاده شده است. پراکسید هیدروژن با مقدار استاندارد و فناوری پراکسید کلسیم می‌توانند نیاز به سیانید را در فرآیند شستشو کاهش دهد، که نه تنها مزایای اقتصادی دارد، بلکه با به حداقل رساندن خطرات زیست‌محیطی که سیانید به همراه دارد ، حمل و نقل، ذخیره‌سازی و کاربرد سیانید برای سیتسمی که از آب پس آب استفاده می کند را افزایش می دهد.

فرآیندهای موجود برای شسته شدن طلا ، بیشتر بر مبنای استفاده از سیانید سدیم است، ماده خطرناکی که فقط با رعایت دقیق قوانین و مقررات بین‌المللی استفاده از سیانید قابل استفاده است.

پساب های مایعی که حاوی سیانید هستند در برخی عملیات صنعتی مانند شناورسازی سولفید مس-روی ،استخراج طلا و نقره ، پالایش نفت ،آبکاری فلزات و ساخت آهن تولید می شوند. از آنجایی که بیشتر گونه های سیانید مایع بسیار سمی هستند، این پساب ها باید قبل از تخلیه در محیط تصفیه شوند.

در نتیجه کار تحقیقاتی فشرده ای که انجام شده ، می توان نشان داد که پراکسید هیدروژن می تواند به عنوان منبع اکسیژن در شسته شدن سنگ معدن طلا استفاده شود.

دو روش برای سم زدایی پساب هایی که حاوی سیانید هستند ، در کارخانه های صنعتی وجود دارد :

تخریب طبیعی و اکسیداسیون شیمیایی.

در روش تخریب طبیعی ، پساب های حاوی سیانید به یک حوضچه زباله تخلیه می شوند و در آنجا در معرض و تماس عناصر گوناگون قرار می گیرند. تخریب طبیعی یک فرآیند آرام و آهسته است و معمولاً به زمان های نگهداری چندین روزه نیاز دارد. در بیشتر موارد، آب در حوضچه همچنان دارای سیانید بسیار بالاتر از حد مجاز برای تخلیه خواهد بود. کارخانه‌های استخراج طلا که به قوانین و کد مدیریت سیانید بین‌المللی پایبند هستند ، باید اطمینان حاصل کنند که سیانیدکمتر از ۵۰ میلی‌گرم در لیتر نگهداری می‌شود، حتی در حوضچه‌هایی که تنها محلول‌های بازیافتی را در خود جای می‌دهند.

از کارواسید تا کبالت

همانطور که قبلا اشاره کردیم از آب اکسیژنه برای تولید کارواسید که یک اکسید کننده قوی است ، استفاده می شود.

این فرایند مربوط به رسوب ترجیحی کبالت ، از محلول های اسیدی سولفات آبی رنگ نیکل و کبالت است.

جداسازی با وارد کردن حداقل مقدار کارواسید انجام می شود که حاوی مقدار کمی پراکسید هیدروژن یا همان آب اکسیژنه است . این مقدار با محاسبات دقیق استوکیومتری قبل از شروع فرآیند مشخص می شود .

وارد کردن کارواسید و اب اکسیژینه در محلول نیکل/کبالت ، به تدریج و در مدت حداقل یک ساعت انجام می شود،

کارواسید با واکنش بین ۹۳-۹۸٪ اسید سولفوریک و ۶۵-۷۲٪ پراکسید هیدروژن مایع تولید می شود. محلول کارواسید قبل از استفاده رقیق می شود  و در ادامه کبالت خالص شده را استخراج می کنند.

آب اکسیژنه

رسوب اورانیوم با آب اکسیژنه

رسوب مستقیم اورانیوم با هیدروژن پراکسید از سال ۱۸۷۷ امری شناخته شده است. در طول سال ۱۹۶۷ اداره معادن ایالات متحده در توسعه فرآیند بارش پراکسید اورانیل برای کنترل مشکل ناخالصی مولیبدن از این فرآیند استفاده کر., از سال ۱۹۶۹ از آب اکسیژنه برای کنترل سطوح وانادیم و سدیم در کنسانتره اورانیوم استفاده شده است. اخیراً استفاده از پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه توسط صنعت اورانیوم رو به افزایش است، به ویژه از زمانی که افزایش تقاضا برای اورانیوم منجر به فرآوری سنگ معدنی با عیار پایین شده است. ناخالصی‌های موجود در سنگ معدن‌های با عیار پایین را می‌توان با اورانیوم در طول فرآیندآسیاب غلیظ تر کرد که این امر به مقدار قابل توجهی تصفیه کنسانتره کیک زرد اورانیوم را پیچیده و طولانی می‌کند.

ظروف آشپزخانه را جلا دهید

اگر قابلمه ها ، قالب ها وظروف شیرینی پزی تان تیره شدند و لایه‌ای قهوه‌ای سوخته دارند ، استفاده از این روش ، راه حل بسیار خوبی ، برای جلا دادن آنها می باشد.

برای این کار ابتدا یک اسفنج را به جوش شیرین آغشته کرده و سطح ظروف را با آن تمیز نمایید.  سپس ترکیب نوشیدنی گاز دار (نوشابه توصیه می شود) با آب اکسیژنه ۳ درصد را روی ریخته و اجازه دهید به مدت ۱ تا ۳ دقیقه خیس بخورند. سپس مواد را بشویید.

آیا هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه برای سلامتی مضر است؟

سازمان غذا و دارو (FDA) ، به طور کلی غلظت های پایین آب اکسیژنه  را به عنوان ایمن برای انسان طبقه بندی می کند. اما این سازمان هشدار می دهد که تماس آب اکسیژنه با پوست بدن می تواند ممنجر به سوزش و تاول شود.

اگر این ماده وارد چشم شود می تواند باعث سوزش و ساییدگی قرنیه  شود.

تنفس غلظت‌های بالاترهیدروژن پراکسید می‌تواند باعث تحریک مسیر‌های تنفسی، سفتی قفسه سینه، گرفتگی صدا یا تنگی نفس شود. و بلعیدن اب اکسیزنه، به ویژه در غلظت های بالا، می تواند باعث استفراغ، التهاب یا آسیب به اندام های داخلی بدن شود.