برای استخراج طلا با سیانوراسیون از صفر تا صد با نماد Au در گروه 11 و تناوب 6 جدول تناوبی عناصر شناخته میشود. استخراج طلا از سنگهای معدن با فرآیند «سیانوراسیون» (Cyanidation) صورت میگیرد. طلا، فلزی چگال، براق و بسیار محبوب است. این عنصر کیفیت خاصی بین عناصر دارد که آن را در طول تاریخ بسیار ارزشمند کرده است. عمر بسیار بالا، رنگ جذاب، چکشخواری بالایی دارد و معمولا در طبیعت به طور خالص یافت میشود. ارزش بالای این عنصر سبب شده تا تاریخچه آن با دیگر عناصر قابل قیاس نباشد.
خواص و کاربردهای طلا
طلا از چگالترین عناصر در بین فلزات و هادی خوب گرما و الکتریسته است که در میان عناصر بالاترین چکشخواری را دارد. تنها 28 گرم از آن میتواند ورقهای در حدود 17 متر مربع ایجاد کند. سادگی استخراج طلا و کار با آن، عدم خوردگی و سیاه نشدن، در کنار شکل زیبای این فلز سبب شد تا از اولین فلزاتی باشد که نظر انسان را به خود جلب کرده است.
نمونههایی از آثار قدیمی از روم باستان و آشوریان از گذشته به ما رسیده است. این فلز همچنان در صنعت جواهرسازی و دکوراسیون کاربرد دارد.کیفیت و خواص ویژه این فلز سبب شده تا به یکی از اصلیترین مواد برای مبادله کالا و خدمات تبدیل شود. این فلز همانند نقره، به صورت شمش یا سکه در جریانهای پولی دولتها و اقتصاد جهانی معامله میشود. استفاده از طلا به عنوان پشتوانهای در کنار اسکناس در اقتصاد قرن 19 رایج بود به طوریکه از 1870 تا جنگ جهانی اول به عنوان یک استاندارد پولی در اقتصاد مطرح بود. با وجود حذف این فلز به عنوان پول رایج در سال 1970، همچنان در حدود 45 درصد از ذخایر بانکهای مرکزی در دنیا را شامل میشود. دولتها از این فلز برای حفظ ارزش داراییهای خود استفاده میکنند. این فلز ارزشمند همچنان در اقتصاد جهانی و در بین دولتها به عنوان روشی برای تبادلات مالی در نظر گرفته میشود.
طلا عنصر فراوان در زمین
این عنصر با غلظتهای پایین در تمامی سنگهای آذرین وجود دارد. و فراوانی آن در پوسته زمین در حدود 0.005 ppm تخمین زده شده است. علاوه بر این، در طبیعت به صورت خالص یافت میشود و تنها با عناصری مثل تلوریوم، سلنیوم و بیسموت ترکیبهایی را تشکیل میدهد. طلا تنها یک ایزوتوپ با نام طلای 197 دارد. در برخی موارد مقادیر اندکی از آن به همراه رسوبات مس و سرب دیده میشود. با وجود این مقدار کم، به عنوان «محصول جانبی» (by-product) در پالایش فلزاتی همچون مس و سرب بازیافت میشود. رگههای هیدروترمال همراه با کوارتز و پیریت و همچنین «رسوبات زردار» (Placer Deposit)، دو نوع متداول از رسوبات و شامل مقدار قابل توجهی طلا هستند. زمانی که این فلز از عمقهای زیاد به صورت محلول آبی به همراه دیگر مواد معدنی بالا آورده شود، رگههای اشباع از طلا تشکیل و بعدها تهنشین میشوند.
طلا در سنگها به صورت دانههای پراکنده وجود دارد که قابل مشاهده نیست. البته در برخی موارد به صورت پولک مانند یا رگهای ظاهر میشوند. در این خصوص، کریستالهایی با اندازه 2/5 سانتیمتر در کالیفرنیا کشف شدهاند. علاوه بر این، تودههایی با جرمی در حدود 90 کیلوگرم نیز در استرالیا گزارش شده است. رسوبات آبرفتی طلا که در طول رودخانهها کشف شدهاند، منابع عمده فلزات در مصر باستان و بینالنهرین بودهاند. منابع دیگری از این فلز در ترکیه، ایران، هند و چین یافت شده است. استخراج طلا در اروپا بیشتر مربوط به اتریش و ایالت ساکسونی است. استخراج طلا و بهرهبرداری از آن در دهه 1490 و بعد از کشف آمریکا شاید بزرگترین واقعه تاریخی بوده که در آن زمان بشر به خود دیده است.
تاریخچه تولید و بهرهبرداری طلا
بهرهبرداری از معادن در دوره بردهداری، غارت کاخها، معابد و گورستانها در مرکز و جنوب آمریکا سبب ورود مقادیر بیسابقهای از این فلز گرانبها و عدم توازن در ساختار اقتصادی اروپا شد.
بعد از کشف آمریکا توسط کریستف کلمب، تا سال 1600 میلادی بیش از 225000 کیلوگرم از این فلز شامل 35 درصد از کل تولید جهانی طلا، از آمریکای جنوبی استخراج شد. این میزان استخراج طلا در قرنهای 17 و 18 به ترتیب به 61 و 80 درصد رسید. جالب است بدانید که در قرن 18 در حدود 1350000 کیلوگرم از آن در این ناحیه استخراج شد.
در سال 1823، روسیه به تولیدکننده اصلی آن تبدیل شد و تا 14 سال منبع اصلی توزیع این فلز مهم در جهان بود. در طول دوره دوم استخراج طلا (سالهای 1875-1850)، به دلیل کشف معادن جدید در کالیفرنیا و استرالیا، میزان طلای استخراج شده به بیشترین میزان خود از سال 1492 رسید. دوره سوم، مربوط به سالهای 1890 تا 1915 و کشفیات در ایالت «یوکون» (Yukon) بود. یک فاکتور اصلی در افزایش استخراج طلا، معرفی روش سیانوراسیون، برای استخراج آن از سنگ معدنهایی با مقدار کم از این عنصر بود. افزایش استخراج طلا تا قرن بیستم ادامه پیدا کرد. بخشی از این افزایش به خاطر
بهبود روشهای استخراج، و بخشی دیگر به دلیل توسعه معادن در آفریقا بود. در اواخر قرن بیستم، چهار کشور آفریقای جنوبی، روسیه، آمریکا و استرالیا در حدود دو سوم طلای تولیدی سالانه در جهان را به خود اختصاص دادند. در اوایل قرن بیستم، این چین بود که به تولیدکننده اصلی این فلز در جهان تبدیل شد. چهار کشور گفته شده هم همچنان به تولید خود ادامه دادند.
آلیاژها طلا
برای استفاده از این فلز در جواهرسازی، ضرب سکه و ساخت ابزار، آن را به آلیاژ تبدیل میکنند. این کار به این دلیل انجام میشود تا طلای خالص، که نرم و شکل پذیر است، با این
فرآیند، سخت و قابل استفاده در صنعت شود. آلیاژ طلا با نقره، مس و روی سبب تولید طلای زرد، و آلیاژ طلا با نیکل، مس و روی سبب تولید طلای سفید میشود. استفاده بیش از 70 درصد نقره در آلیاژ
سبب تولید طلای سفید میشود. هر اندازه که نسبت نقره در این آلیاژ بیشتر شود، رنگ آن از زرد به سمت سفید تغییر میکند. از آلیاژهای این فلز با نقره یا مس جهت ضرب
سکه و از آلیاژهای طلا با پلاتینیوم و پالادیوم برای جواهرسازی استفاده میشود. برای تعیین محتوای آلیاژ طلا از «عیار» (Karats) استفاده میشود. طلای خالص، طلای 24 عیار و طلای 12 عیار شامل 50 درصد طلا است.
کاربرد طلا در صنعت
طلا، هادی بسیار خوب الکتریسیته است. از اینرو، در صنایع الکترونیک همچون آبکاری اتصالات، مدارهای چاپی و نیمههادیها بکار میرود. یک لایه نازک از طلا تا 98 درصد از اشعه فروسرخ را بازتاب میدهد. به همین خاطر در سطح ماهوارههای فضایی برای کنترل دما و در شیشه کلاه فضانوردان برای محافظت از آنها استفاده میشود. به همین شکل در ساختمانها با پنجرههای بزرگ، از لایه طلا برای بازتاب اشعه فروسرخ استفاده که این امر علاوه بر بهبود مصرف انرژی، سبب زیبایی بیشتر بنا نیز میشود. این عنصر در پر کردن دندانها هم کاربرد دارد.در میان فلزات واسطه، طلا از واکنشپذیری بسیار کمی برخوردار است. این عنصر توسط اکسیژن و گوگرد مورد حمله قرار نمیگیرد اما به سادگی با هالوژنها و محلولهای شامل کلر، مانند تیزاب (مخلوط غلیظ نیتریک اسید و هیدروکلریک اسید) واکنش میدهد.همچنین در سیانور و در حضور هوا یا «هیدروژن پراکسید» (H2O2)، حل میشود. حل شدن طلا در محلول سیانور سبب تشکیل یون بسیار پایدار دیسیانورات [Au(CN)2]− میشود. همانند مس، طلا هم یک الکترون در لایه آخر خود دارد. اما علیرغم ساختار مولکولی مشابه و انرژی یونش، شباهتهای اندکی بین طلا و مس وجود دارد.